پدیده تاچر
•
پدیده‌ى تاچر
روح‌الله شهسوارى
به عکس‌های بالا دقت کنید، عقیده‌ى شما در مورد آنها چیست؟ اصولآ چیز خاص‌یى نظر شما را جلب کرد؟
اگر کس‌یى بگوید شما به علت عادت‌های ذهنی‌تان از درک درست این تصاویر عاجزاید واکنش‌تان چیست؟
_به او می‌خندید؟
_به غرورتان بر می‌خورد و ناراحت می‌شوید؟
_سعی می‌کنید به هر قیمت‌یى از افکارتان دفاع کنید؟
_یا کنج‌کاو به بحث و تحقیق در این مورد می‌شوید؟
گاه‌یى باورهای ذهنی ما چیزیى بیش‌تر از عادت‌های فکری‌مان نیست
باور نمی‌کنید؟!
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
باور کنید!
این همان تصویر است!!
بله این هم نمونه دیگریست از خطای پردازش مغز شما (ونه چشمتان)
همان مغزی که باورهای شما را میسازد باورهایی که دودستی به آنها چسبیده اید !
پدیده تاچر:
پیتر تامپسون استاد دانشگاه یورک، در سال 1980 عکس مارگارت تاچر - نخست وزیر وقت انگلیس - را دست‌کاری و این پدیده را در آن اعمال کرد. این عکس به قدریى مشهور شد که به دست‌کاری‌های این‌چنینی عکس‌ها، اصطلاح پدیده یا اثر تاچر اطلاق شد.
درست کردن این عکس‌ها، کار چندان مشکل‌یى نیست. کافی است که عکس خودتان یا کس دیگر را تغییر جهت بدهید ولی قسمت لب و چشم‌ها را تغییر جهت ندهید.
اما چرا این طور می‌شود؟ چرا مغز ما قسمت دهان و چشم‌ها را مثل بقیه قسمت‌های چهره پردازش نمی‌کند؟
توضیحات مختلف‌یى برای این پدیده وجود دارد ولی بهترین توجیه به شرح زیر است:
مغز ما به وسیله‌ى دو فرایند جداگانه اشیا را از هم تمیز می‌دهد. در فرایند اول، ما به اشیا به عنوان یک کل نگاه می‌کنیم و شیء مورد نظر را که می‌تواند چهره‌ى یک نفر باشد با نقشه‌ى ذهنی که از اشیا و چهره‌های دیگر داریم مقایسه می‌کنیم.
اما در فرایند دوم، مغز ما برای افتراق اشیایی مختلف از هم به جزئیات تمرکز می‌کند و مثلا روی بینی، لب یا چشم‌ها تمرکز می‌کند.
از آنجا که ما به ندرت، عکس‌های بالاپایین‌شده از چهره را می‌بینیم، مدل‌ها و نقشه‌هایی از این طور عکس‌ها را نداریم، در نتیجه فرایند اول به درستی عمل نمی‌کند و فرایند دوم تشخیص چهره هم، از آنجا که روی جزئیات تمرکز دارد، چیز غیرطبیعی در عکس تشخیص نمی‌دهد و نمی‌تواند کشف کند که چشم‌ها و لب‌ها برعکس شده‌اند.
حقیقت این است که سیستم بینایی ما با دستگاه‌های اپتیک و رایانه‌ای ثبت و پردازش عکس تفاوت زیادیى دارد. گاه‌یى با شگقتی هنگام‌یى که متوجه توهمات و خطاهای بینایی خودمان می‌شویم، تازه پی به این مطلب می‌بریم. اما این خطاها، جدا از جالب بودن به دانشمندان عصب‌شناس در فهم سازوکارهای پیچیده‌ى مغزمان کمک می‌‌کنند.
جالب این‌جاست که بیماری‌‌یى به نام پروسوپاگنوزیا، یا «کوری چهره» وجود دارد که در آن شناخت و تمیز دادن چهره‌ها مختل می‌شود. اما اگر مبتلایان به این بیماری عکس بالا را نشان بدهید، بلافاصله متوجه مشکل می‌شوند!
***
به افکارت عادت نکن،
از به‌چالش‌کشیده‌شدن باورهای‌ت نترس،
و گاه‌یى از سمت اندیشه‌های دیگران بیندیش